Elke dinsdag ben ik voor het nieuws van 11 uur te gast in het KRO NCRV programma Spraakmakers op Radio 1 om actuele ontwikkelingen op het gebied van architectuur en stedelijk leven te bespreken. De retailsector is enorm aan het veranderen, bijvoorbeeld onder invloed van technologische ontwikkelingen. Wat is de toekomst van de winkelstraat?
Er verandert nu meer in de retail dan in de afgelopen twintig, dertig jaar. Dat komt voor een deel, maar slechts een deel, door de economische crisis. Dat leidt tot allerlei innovaties, vooral met digitale technologie. Net gisteren heeft Amazon zijn eerste Amazon Go supermarkt geopend, waar géén kassa’s zijn – je rekent af via de app. En Albert Heijn is vorige maand ook een experiment hiermee begonnen op zijn hoofdkantoor in Zaandam. Ik ben heel benieuwd wat deze veranderingen met onze steden gaan doen, met de openbare ruimte.
Traditionele winkel heeft het moeilijk
We zien allemaal dat de traditionele winkel het lange tijd moeilijk heeft gehad. De leegstand neemt gelukkig af, maar volgens onderzoeksbureau Locatus staat nog steeds zo’n 1 op de 14 winkels leeg. Groot-Brittannië had deze kerst de slechtste feestdagenverkoop in 7 jaar. Ook markten hebben het moeilijk. En ook warenhuizen voelen de hete adem van ons veranderende koopgedrag in hun nek: Hudson’ s Bay gaat alweer downmarket, de Bijenkorf heeft een aantal winkels gesloten en anderen zoals op de Dam, juist luxer gemaakt en vooral gericht op de Chinese en Russische toerist. De organisatie Detailhandel Nederland heeft al voorgesteld om negen miljoen vierkante meter winkelruimte te veranderen in woningen.
Health and wellnesstrend
Je denkt misschien: dit komt door de crisis, maar er is meer aan de hand. Om even bij de luxe-sector te blijven: er is steeds meer aanbod – de hele health en wellness trend bijvoorbeeld slokt aardig wat vrij besteedbaar inkomen op. Er ontstaan nu dan ook nieuwe mengvormen, vooral de Londense warenhuizen lopen daarin voorop: Harrod’s heeft een grote Wellness Clinic, Harvey’s Nichols biedt lichttherapie, bij Liberty’s kun je naailessen volgen en Selfridge’s heeft een bioscoop en tentoonstellingsruimten en zelfs een Silence Room. Saks Fifth Avenue in New York heeft nu een hele verdieping ingeruimd voor de Wellery, waar je op apparaten kunt trainen of lessen volgen. Er is hier een nieuw woord voor: ‘Consutainment’.
Maar er is ook een mentaliteitsverandering: millennials willen beschikken over spullen, maar hoeven ze niet per se te bezitten. Kijk maar naar de media: Blendle voorziet in een behoefte omdat jonge mensen niet aan één abonnement willen vastzitten. Tweedehands winkels doen het goed, bij mij in de buurt is er een die zijn aanbod omschrijft als ‘pre-loved must-haves’, en vintage is natuurlijk heel populair. Zelfs de kringloopwinkels krijgen een steeds beter imago. In de Volkskrant schreef Aaf Brandt Corstius laatst zelfs dat de kringloopwinkel de enige winkel is met bestaansrecht! “Ze verkopen geen rommel, ze verkopen onmilieubelaste ontspulspullen”.
Technologie zorgt voor nieuwe manier van winkelen
De combinatie van veranderende behoeften en digitale technologie creëert talloze nieuwe mogelijkheden. Vooral voor vrouwen wordt het winkelen persoonlijker gemaakt, dat heet ‘digitale empathie’. Je nieuwe make-up wordt op je gezicht projecteren, of die jurk wordt op je lichaam geprojecteerd zodat je je niet hoeft uit te kleden.
Die technologie maakt ook nieuwe manieren van online winkelen mogelijk. Je hebt misschien gehoord van Rent the Runway, ‘een kledingkast in de cloud’, waar je voor 150 dollar per maand elke week nieuwe kleren kunt bestellen. Net zoals Netflix begon met een abonnement op dvd’s die na het kijken terugstuurde en nieuwe bestelden. En je hoeft helemaal niet meer naar de supermarkt, je kunt je boodschappen online bestellen bij de supermarkt of bij HelloFresh bijvoorbeeld, of je maaltijd, en je laat ze bezorgen door de winkel of door een koerier van Deliveroo of Uber Eats of wie dan ook. Volgens Deloitte kochten we vorig jaar drie keer zo veel boodschappen online als het jaar daarvoor.
Meer bezorgers zorgt voor andere winkels in de stad
We kopen sowieso steeds meer online: vorig jaar geven we ruim 20 miljard euro uit bij webwinkels, dat is bijna en kwart meer dan het jaar daarvoor. Amazon gaat dit jaar meer kleding verkopen dan het beroemde warenhuis Macy’s in New York. Net zoals Amazon het betalen makkelijker wil maken proberen steeds meer winkels de bezorging te regelen; je rekent af in de winkel en je aankoop wordt later bij je thuis gebracht. Of per drone gebracht.
Gevolgen voor de stad: meer bezorgers, minder maar vooral andere winkels. In een interview in Vrij Nederland zei hoogleraar e-retail Cor Molenaar dat de stadscentra zullen veranderen in een ‘hedonistisch platform’ met veel horeca, cultuur en winkels met leuke ambachtelijke verwenproducten’. De gezellige sfeer is dus het belangrijkste. En daar spelen de grote winkels weer op in: Ikea heeft een aantal kleinere winkels juist in de binnenstad van Stockholm en Madrid geopend. Een beddenwinkel van Ikea in een chique mall in Madrid, wie had dat gedacht?
Meer lezen?
Meer trends in De stad in Spraakmakers vind je hier.
