Elke dinsdag ben ik tegen 11 uur te gast in het KRO-NCRV programma Spraakmakers op Radio 1 om actuele ontwikkelingen op het gebied van architectuur en stedelijk leven te bespreken. Deze week: de prijs van de BNA voor het Gebouw van het Jaar. Mijn eigen favoriet: de parkeergarage in Zwolle van DOK Architecten. 

De meeste meerwaarde

Met deze prijs bekroont de Branchevereniging Nederlandse Architecten het gebouw “met de meeste meerwarde voor opdrachtgevers en samenleving”. Wat die meerwaarde is, daar kun je over van mening verschillen en dat maakt het selectieproces nou net zo leuk. Zeker nu net vorige week het Architectuurjaarboek verscheen, waar ik hier vorige week over heb verteld – ook een soort beauty contest. (Architecten zijn heel bedreven in elkaar prijzen geven).  Er zijn negen nominaties, waarvan er drie ook in het Jaarboek staan, dus dat geeft al aan dat er consensus is over de kwaliteit ervan.

Vorig jaar werd het nieuwe station van Breda gekozen als het Beste Gebouw van 2017, dit jaar waren er 110 inzendingen waarvan nu 9 genomineerd zijn. Samen vormen ze een goede dwarsdoorsnede van wat er op dit moment in Nederland wordt gebouwd en voor wie. Ze lopen zeer uiteen: er zit een concertzaal in Arnhem bij en een bezoekerspaviljoen op een landgoed in Friesland, maar ook voorname openbare gebouwen als het nieuwe provinciehuis van Gelderland en het Stadsarchief van Delft. Als een soort icoon van duurzaamheid komt opnieuw het paviljoen Circl voor ABN Amro langs.

Opmerkelijk is wel, is dat iedereen het heeft over het woningtekort in Nederland, maar bij die 9 zitten er maar 2 woningbouwprojecten – sociale woningen op Strijp-S in Eindhoven en de SuperLofts van Marc Koehler in Utrecht. Dat zal over 2, 3 jaar echt wel anders zijn.

Recept voor een nieuw soort wonen

De vraag met prijzen is altijd: wat zijn de criteria van de jury. De clou zit ‘m in dat woord ‘meerwaarde’. Dat kan uitzonderlijke schoonheid zijn, maar ook duurzaamheid, zoals in het Circl Paviljoen van de Architekten Cie. De Superlofts zijn een heel interessant recept voor een nieuw soort wonen, met allemaal heel verschillende appartementen voor 30 huishoudens die samen als één opdrachtgever zijn opgetreden. Deze aanpak is uit de crisis geboren maar bewijst nu wel zijn …. meerwaarde.

Ik heb natuurlijk wel een paar favorieten die ik er graag in had zien staan. Het bureau IAA van Harry Abels heeft twee medische gebouwen ontworpen, in Leeuwarden en in Twente, waar je bijna voor je plezier naar binnen gaat. En andere is notabene een parkeergarage, aan het Katwolderplein in Zwolle, van DOK Architecten. Het is echt een sculptuur van bakstenen muren met prachtig metselwerk. Heel fijn dat een parkeergarage, iets wat meestal een lelijke plek in de stad is wat vooral verborgen moet worden, klaarblijkelijk echt een pronkstuk kan zijn. Het valt sowieso op dat er niet veel spektakel is, maar juist veel zorg voor het ambacht, voor hoe gebouwen gemáákt worden.

Als ik in de jury had gezeten had ik uit de 9 genomineerden de concertzaal Musis Sacrum in Arnhem van Van Dongen en Koschuch. En als ik uit de groslijst mag kiezen dan wordt het de parkeergarage van DOK.